Khi những đám mây đen ùn ùn trên bầu trời và gió bắt đầu thổi, có khả năng là một cơn dông sẽ kéo đến. Trong cơn dông thường có những tiếng sấm lớn kèm theo tia sét liên tiếp phóng xuống mặt đất. Bạn có hình dung sét hình thành ra sao. Bạn cần giữ an toàn trước khi có sét như thế nào. Những thông tin sau sẽ cung cấp cho bạn những điều cần biết.
Sét là gì?
Sét là hiện tượng phóng điện cực mạnh trong tự nhiên, xảy ra rất nhanh trong cơn dông. Sét bắt đầu từ trong các đám mây do sự khác biệt về điện tích giữa các phần của các đám mây.
Có nhiều loại sét khác nhau, bao gồm:
- Sét trong đám mây, xảy ra hoàn toàn bên trong một đám mây. Sét trong đám mây là loại sét xảy ra phổ biến nhất. Khi bạn nhìn thấy tia chớp trong đám mây, nó thường làm sáng cả bầu trời. Khi trời sẩm tối, bạn dễ dàng thấy hiện tượng phóng điện của sét.
- Sét từ đám mây đến đám mây, xảy ra giữa các đám mây trên bầu trời, nhưng nó không phóng xuống mặt đất.
- Sét từ đám mây đến mặt đất, là loại sét xảy ra giữa một đám mây và mặt đất. Khoảng một phần tư lượng sét là từ đám mây đến mặt đất.
Nguyên nhân gây ra sét
Trong cơn dông, mây hình thành khi hơi ẩm tăng lên trong khí quyển. Những đám mây trên bầu trời thường chứa đựng hàng triệu hạt nước li ti. Những hạt nước này di chuyển xung quanh bên trong các đám mây. Các hạt nước chuyển động va đập vào nhau, tạo ra các điện tích hình thành bên trong các đám mây. Sau một thời gian, toàn bộ đám mây mang đầy điện tích.
Phần trên cùng của các đám mây sẽ có nhiệt độ lạnh hơn và mang điện tích dương. Phần dưới cùng của các đám mây sẽ có nhiệt độ ấm hơn và mang điện tích âm.
Những khác biệt về nhiệt độ và điện tích tạo ra, cuối cùng cũng ảnh hưởng đến bề mặt Trái đất. Khi điều này xảy ra, các điện tích trái dấu có xu hướng luôn hút lẫn nhau. Điện tích âm ở phần dưới cùng của đám mây sẽ tìm bất cứ vật thể gì, chẳng hạn như núi đồi, cây cối, nhà cửa, công trình xây dựng, con người,… mang điện tích dương để kết nối. Điều này tạo ra một kênh phóng điện qua không khí. Điện tích dương từ những điểm trên mặt đất cuối cùng kết nối với điện tích âm từ các đám mây phóng xuống. “Ầm”, “đùng” - sét đánh!
Phòng ngừa sét
Sét có thể gây thương tích nghiêm trọng, thậm chí tử vong nếu đánh trực tiếp trúng người. Bất cứ lúc nào bạn ở bên ngoài trời, bạn nghe thấy tiếng sấm, đều có thể gặp nguy hiểm do sét đánh.
Thường thì cơn dông kéo đến rất nhanh, chỉ khoảng 15 phút và di chuyển với vận tốc 40 km/giờ. Cần phải để ý đến các dấu hiệu của dông như mây đen, không khí lạnh, gió...
Nơi an toàn nhất khi có cơn dông kéo đến là trong một tòa nhà, như nhà ở hoặc trường học. Bạn nên ở trong nhà ít nhất 30 phút sau khi cơn dông kết thúc để đảm bảo rằng tất cả các tia sét đã hoàn toàn biến mất.
Trong trường hợp không kịp chạy tìm nơi ẩn náu an toàn, tuyệt đối không trú mưa dưới gốc cây, nếu xung quanh có cây cao hơn thì nên tìm vị trí cây thấp. Các vùng đỉnh núi hay sườn núi nhô cao cũng rất nguy hiểm. Tìm chỗ khô ráo, không ở những nơi chứa nước như bãi biển, ao, hồ, mương. Tránh xa các vật dụng kim loại như xe đạp, xe máy, hàng rào sắt... Không đứng thành nhóm người gần nhau.
Khi ở trong nhà nên đứng xa cửa sổ, cửa ra vào, hiên nhà, tránh các chỗ ẩm ướt như bồn tắm, bể nước...
Trong cơn dông, không sử dụng thiết bị điện hoặc điện thoại có dây, vì dây điện hay đường dây điện thoại rất có thể bị ảnh hưởng sét đánh lan truyền. Nên rút phích cắm các thiết bị điện trước khi có dông gần xảy ra.
Người bị sét đánh bị ngất (tim ngừng đập) phải được cấp cứu ngay lập tức, thực hiện khẩn cấp các động tác hô hấp, trợ tim nhân tạo, tìm cách nhanh nhất đưa đi cấp cứu.
Những con số về sét
- Một tia sét điển hình là khoảng 300 triệu Volt và khoảng 30.000 Amps.
- Nhiệt độ của tia sét có thể đến 50.000 độ F (trên 27.000 độ C). Tia sét cực kỳ nóng, gấp 5 lần nhiệt độ bề mặt Mặt Trời. Khi sét đánh vào cây, sức nóng làm bốc hơi nước trên đường đi của nó có thể khiến cây bị tét, phát nổ hoặc gãy cây.
- Sét đánh thường kéo dài khoảng 1 hoặc 2 micro giây.
- Tia sét phóng ra luôn ngoằn ngoèo, có nghĩa là tia sét kết nối với mặt đất tại nhiều hơn một điểm.
- Hầu hết sét xảy ra trên đất liền, ít xảy ra ở đại dương. Khoảng 70% sét xảy ra ở vùng nhiệt đới.
- Nước dẫn điện rất tốt nên việc bơi lội rất nguy hiểm trong cơn dông.
- Đứng dưới gốc cây trong cơn dông rất nguy hiểm vì độ cao của cây có thể thu hút sét.
- Cột thu lôi là những thanh kim loại hoặc các vật tương tự, có tác dụng chuyển hướng tia sét xuống đất một cách an toàn, chúng thường được nhìn thấy trên đỉnh của các tòa nhà cao tầng.
- Tiếng sấm là âm thanh do sét gây ra. Tia sét phóng ra rất nóng. Sét làm nóng kênh không khí gần nó lên trên 20.000 độ F. Điều này làm cho không khí nhanh chóng nở ra. Chính sự giãn nở không khí này đã tạo ra tiếng sấm lớn.
