Đập thủy điện lớn nhất trên sông Amazon

Sông Amazon là một trong hai sông dài nhất thế giới (cùng với sông Nile), nhưng tính về diện tích lưu vực và lưu lượng nước, Amazon là sông lớn nhất thế giới. Một nghiên cứu gần đây cho thấy, có 434 con đập được xây dựng trên toàn bộ lưu vực sông Amazon. Một số nhà máy thủy điện lớn được xây dựng ở khu vực Amazon là: Teles Pires (1.819 MW); Santo Antonio (3.568 MW); Jirau (3.750 MW); Tucurui (8.535 MW); đặc biệt là Belo Monte (11.233 MW).

Thủy điện Belo Monte nằm ở phía bắc sông Xingu ở bang Para, Brazil. Khu tổ hợp đập Belo Monte bắt đầu xây dựng vào năm 2013. Bản thân con đập đã chặn dòng sông Xingu, một nhánh chính phía nam sông Amazon. Sông Xingu dài 1.815 km, là một trong những nhánh lớn nhất của sông Amazon.

Đập Belo Monte là dự án thủy điện khổng lồ. Đó là một tổ hợp gồm ba đập, nhiều đê và các kênh để cung cấp nước cho hai nhà máy điện.

+ Đập Pimental cao 36 mét; dài 6.248 mét, tạo ra hồ chứa Calha Do Xingu có dung tích bình thường là 2,069 tỉ m3, diện tích bề mặt là 333 km2. Đập Pimental vừa có vai trò sản xuất điện, vừa có vai trò là đập tràn chính của khu phức hợp. Hồ chứa của đập chuyển nước qua hai con kênh dài 12 km, cung cấp nước cho hồ chứa Dos Canais, được tạo ra bởi đập chính Belo Monte.

+ Đập Belo Monte cao 90 mét, dài 3.545 mét, tạo ra hồ chứa Dos Canais có dung tích bình thường là 1,889 tỉ m3, diện tích bề mặt bình thường là 108 km2. Quanh hồ chứa Dos Canais là một loạt 28 đê bao quanh. 

+ Đập Bela Vista cao 33 mét, dài 351 mét, nằm phía đông của hồ chứa Dos Canais, đóng vai trò là đập tràn thứ cấp của khu phức hợp.

Công suất lắp đặt của tổ hợp Belo Monte được thiết kế là 11.233 MW. Trong đó, nhà máy điện chính ở đập Belo Monte có công suất 11.000 MW bao gồm 18 tổ máy, mỗi tổ máy có công suất 611,11 MW (tổ máy đầu tiên phát điện vào tháng 5/2016 và tổ máy thứ 18 phát điện vào tháng 11/2019); nhà máy điện ở đập Pimental có công suất 233,1 MW, bao gồm 6 tổ máy, mỗi tổ máy công suất 38,85 MW.

Mặc dù dự án có công suất lắp đặt 11.233 MW nhưng thực tế đập Belo Monte chỉ tạo ra trung bình 5.000 MW. Vào mùa khô hạn, kéo dài vài tháng trong năm, công suất còn thấp hơn nữa.

Hiện nay, thủy điện Belo Monte (11.233 MW), trở thành tổ hợp thủy điện lớn thứ hai ở Brazil và lớn thứ năm trên thế giới tính theo công suất lắp đặt, đứng sau thủy điện Tam Hiệp, Baihetan, Xiluodu ở Trung Quốc và Itaipu của Brazil - Paraguay.

Brazil có lịch sử lâu dài trong việc tận dụng các con sông lớn để làm thủy điện, chỉ đứng sau Trung Quốc. Hiện có hơn 40 đập thủy điện đang hoạt động ở Brazil, với công suất từ 230 đến 14.000 MW. Với hơn 25.000 km sông, chỉ tính riêng tám hệ thống sông lớn nhất đất nước và các lưu vực luôn được cung cấp nước từ lượng mưa cao, thủy điện dường như là một lựa chọn hiển nhiên ở Brazil.

Lưu vực sông Amazon là nơi có hệ động thực vật đa dạng nhất trên thế giới. Con sông này giúp điều hòa khí hậu và khoảng 15% lượng nước ngọt của hành tinh chảy qua các tuyến đường thủy. Tuy nhiên, hệ sinh thái này đã bị thay đổi nhanh chóng do sự can thiệp của con người như các hoạt động khai thác mỏ, chăn nuôi gia súc, khai thác gỗ và các dự án thủy điện. Sự gia tăng số lượng các dự án thủy điện trên các con sông lớn thuộc lưu vực sông Amazon đang tác động đáng kể đến các cộng đồng dân cư và hệ sinh thái vốn phụ thuộc vào những con sông này.