Trước khi đi sâu vào sự khác biệt giữa sét mang điện tích dương (sét dương) và sét mang điện tích âm (sét âm), trước tiên bạn hãy hình dung qua cách sét hình thành và hoạt động.

Sét là gì?

Sét là hiện tượng phóng điện cực mạnh trong tự nhiên, xảy ra rất nhanh trong cơn dông. Sét bắt đầu từ trong các đám mây do sự khác biệt về điện tích giữa các phần của các đám mây. Sét bao gồm các loại:

● Sét trong đám mây: Xảy ra hoàn toàn bên trong một đám mây. Sét trong đám mây là loại sét phổ biến nhất. Khi bạn nhìn thấy tia chớp trong đám mây, nó thường làm sáng cả bầu trời.

● Sét từ đám mây đến đám mây: Xảy ra giữa các đám mây trên bầu trời, nhưng nó không phóng xuống mặt đất.

● Sét từ đám mây đến mặt đất: Xảy ra giữa một đám mây và mặt đất. Khoảng một phần tư lượng sét xảy ra là từ đám mây đến mặt đất.

Nguyên nhân gây ra sét

Mây dông hình thành khi hơi ẩm tăng lên trong khí quyển. Nơi đó, sự kết hợp giữa nhiệt độ và chuyển động không khí bốc lên nhanh chóng, mang hơi nước siêu lạnh và các hạt băng rất nhỏ hướng lên cao. Những đám mây trên bầu trời thường chứa đựng hàng triệu triệu hạt băng nhỏ li ti. Các hạt băng này di chuyển bên trong các đám mây, va đập vào nhau, đánh bật electron của nhau, tạo ra các điện tích hình thành bên trong đám mây.

Sau một thời gian, toàn bộ đám mây mang đầy điện tích. Một số hạt băng mang điện tích dương (mất electron), một số hạt băng khác mang điện tích âm (nhận electron). Phần trên cùng của đám mây sẽ có nhiệt độ lạnh hơn, có xu hướng tập trung các hạt mang điện tích dương. Phần dưới cùng của đám mây sẽ có nhiệt độ ấm hơn, tập trung các hạt mang điện tích âm.

Những khác biệt về nhiệt độ và điện tích tạo ra, cuối cùng cũng ảnh hưởng đến mặt đất. Điều xảy ra tiếp theo là một vụ nổ tĩnh điện khổng lồ. Khi điện tích tăng lên ở cả hai phía, việc trao đổi năng lượng là điều không thể tránh khỏi.

Khi điều này xảy ra, các điện tích trái dấu có xu hướng hút lẫn nhau. Một tia electron sẽ nhảy từ phía điện tích âm sang phía điện tích dương. Điện tích âm ở phần dưới cùng của đám mây sẽ tìm bất cứ vật thể gì trên mặt đất mang điện tích dương để kết nối. Điều này tạo ra sự phóng điện qua không khí từ đám mây xuống mặt đất. Kết quả, “đùng”. Sét đánh!

Tia sét âm và tia sét dương

Tia sét âm là sự truyền điện tích âm từ phía dưới cùng của đám mây dông xuống mặt đất. Tia sét âm chiếm khoảng 90 - 95% tất cả tia sét mà bạn từng nghe hoặc nhìn thấy.

Ngược lại, tia sét dương xảy ra do điện tích dương tích tụ phía trên cùng của đám mây phóng ra. Trong trường hợp này, các electron phải di chuyển khoảng cách rất xa. Vì sét dương bắt nguồn từ phía trên cùng của đám mây, nên lượng không khí mà nó phải đốt cháy để chạm tới mặt đất là rất lớn. Do đó, trường điện liên quan đến sét dương từ đám mây xuống mặt đất mạnh hơn nhiều so với sét âm.

Tia sét dương ít khi xảy ra, chỉ chiếm 5% trong số tất cả vụ sét đánh. Mặc dù tỉ lệ sét dương xảy ra thấp hơn đáng kể so với sét âm, nhưng sét dương đặc biệt nguy hiểm. Một tia sét âm tạo ra khoảng 300 triệu volt và 30.000 ampe, nhưng một tia sét dương có thể tạo ra khoảng một tỉ volt và 300.000 ampe!

Sét dương cũng dài hơn nhiều so với sét âm. Sét dương có thể đánh cách xa cơn bão của chúng tới 32 - 48 km và thường xảy ra khi cơn bão tệ nhất đang lắng xuống! Mặc dù sét đánh chết người tương đối hiếm và sét dương hiếm khi xảy ra, nhưng sét dương nguy hiểm hơn nhiều so với sét âm. Người ta tin rằng, sét dương là nguyên nhân gây ra phần lớn các vụ cháy rừng và thiệt hại về đường dây điện. Do đó, sét dương gây tử vong nhiều hơn và gây ra thiệt hại lớn hơn sét âm.