Trong vật lý, từ “dẫn truyền” đề cập đến sự truyền năng lượng thông qua chuyển động của các hạt tiếp xúc với nhau. Dẫn truyền được dùng để mô tả ba loại hiện tượng khác nhau, được xác định bởi loại năng lượng được truyền:
● Dẫn nhiệt là sự truyền năng lượng từ vật nóng hơn sang vật lạnh hơn thông qua tiếp xúc trực tiếp, chẳng hạn như bạn chạm vào tay cầm của nồi kim loại nóng.
● Dẫn điện là sự truyền các hạt mang điện trong vật dẫn, chẳng hạn như dòng điện truyền qua đường dây điện trong nhà bạn. Chất dẫn điện tốt gọi là vật dẫn điện, chất dẫn điện kém gọi là vật cách điện.
● Dẫn âm là sự truyền sóng âm qua một môi trường, chẳng hạn như sự rung động của tiếng nhạc lớn truyền trong nhà hát.
Dẫn nhiệt
Sự dẫn nhiệt có thể được hiểu, ở cấp độ nguyên tử các hạt truyền năng lượng nhiệt khi chúng tiếp xúc vật lý với các hạt lân cận. Sự truyền nhiệt trong chất khí hoặc chất lỏng thường được gọi là sự đối lưu. Tốc độ truyền nhiệt được xác định bởi độ dẫn nhiệt của vật liệu.
Ví dụ, một thanh sắt được nung nóng ở một đầu, năng lượng được hiểu về mặt vật lý là sự dao động của các nguyên tử sắt bên trong thanh sắt. Các nguyên tử ở phía lạnh hơn của thanh sắt dao động với ít năng lượng hơn. Khi các hạt mang năng lượng dao động, chúng tiếp xúc và truyền một phần năng lượng của chúng cho các nguyên tử sắt khác lân cận. Theo thời gian, đầu nóng của thanh sắt mất năng lượng và đầu nguội của thanh sắt thu năng lượng, cho đến khi toàn bộ thanh sắt có cùng nhiệt độ. Trạng thái này được gọi là trạng thái cân bằng nhiệt.
Tuy nhiên, khi xem xét sự truyền nhiệt, thanh sắt trên không phải là một hệ cô lập. Nói cách khác, không phải toàn bộ nhiệt từ các nguyên tử sắt bị nung nóng đều truyền sang các nguyên tử sắt lân cận bằng cách dẫn nhiệt. Bởi thanh sắt cũng tiếp xúc với không khí xung quanh, hoặc vật thể khác. Khi các hạt không khí tiếp xúc với thanh sắt nung nóng, chúng cũng sẽ thu được nhiệt từ thanh sắt (mặc dù chậm, vì độ dẫn nhiệt của không khí rất nhỏ). Nếu bạn đưa tay gần thanh sắt nung nóng, bạn sẽ thấy cảm giác hơi nóng từ không khí xung quanh thanh sắt.
Dẫn điện
Sự dẫn điện xảy ra khi vật dẫn điện cho dòng điện đi qua nó. Điều này phụ thuộc nhiều về cách các electron liên kết bên trong vật dẫn điện và mức độ dễ dàng mà các nguyên tử có thể giải phóng một hoặc nhiều electron bên ngoài của chúng sang các nguyên tử lân cận.
Chất dẫn điện tốt gọi là vật dẫn điện, chất dẫn điện kém gọi là vật cách điện. Điện trở là đại lượng đặc trưng cho tính chất cản trở dòng điện của vật liệu. Có thể hiểu đơn giản như sau, vật có tính dẫn điện tốt thì điện trở nhỏ, vật có tính dẫn điện kém thì điện trở lớn.
Một số vật liệu, khi được làm lạnh đến gần độ không tuyệt đối, sẽ mất toàn bộ điện trở và cho phép dòng điện chạy qua chúng mà không mất năng lượng. Những vật liệu này được gọi là chất siêu dẫn.
Dẫn âm thanh
Âm thanh được tạo ra bởi sự rung động của các nguyên tử bên trong vật liệu. Sóng âm thanh đi từ vật thể rung động phát ra và truyền hoặc dẫn đi trong không gian đến tai người nghe. Nói một cách đơn giản, âm thanh là hiện tượng mà vật thể rung động phát ra tiếng và lan truyền đi trong không khí. Đây hiện tượng dễ thấy nhất về sự dẫn truyền.
Môi trường truyền âm thanh là vô cùng quan trọng. Nếu không có môi trường lan truyền, sẽ không có âm thanh. Chất cách âm là vật liệu có các nguyên tử riêng lẻ không dễ rung động, khiến nó trở nên lý tưởng để sử dụng trong cách âm.